Pan Tomasz Szołdra, doktorant prof. dr. hab. Jakuba Zakrzewskiego, otrzymał prestiżowe stypendium w ramach programu START przyznane przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej.

Stypendium zostało przyznane za osiągnięcia z dziedziny obliczeniowej fizyki kwantowej. Doktorant badał zjawisko nietypowego, nieergodycznego zachowania w układach kwantowych.

Odwołując się do znanego nam świata klasycznego możemy rozważyć sytuację, w której dużą liczbę cząsteczek gazu umieścimy w jednym rogu szczelnego, sześciennego pudełka. Jeśli pozwolimy im się poruszać, po pewnym krótkim czasie wypełnią pudełko równomiernie w całej objętości i nie będą miały możliwości powrócić do stanu początkowego.

Zasada ta wprawdzie na ogół odnosi się do świata kwantowego, ale niedawno odkryto modele, w których pamięć o warunkach początkowych jest bardzo trwała. Takie zjawisko nazywa się lokalizacją wielociałową. Może być ono potencjalnie zastosowane w komputerach kwantowych jako stabilna pamięć.

Pan Tomasz Szołdra badał zachowanie takich modeli, wykonując wielkoskalowe obliczenia numeryczne na superkomputerach ACK Cyfronet AGH w Krakowie oraz na LUMI, największym superkomputerze w Europie z siedzibą w Finlandii. W swoich pracach używał m.in. metod sztucznej inteligencji do wykrywania rzadko występujących obszarów, które mogą potencjalnie zniszczyć lokalizację wielociałową.

Nasz stypendysta prowadził także badania w dziedzinie fizyki femtosekundowych pulsów laserowych, niewiele dłuższych niż te, za które przyznano nagrodę Nobla w 2023 roku. Okazuje się, że wcale nie jest łatwo zmierzyć parametry wiązki laserowej, takie jak amplituda czy czas trwania, jeśli mamy do czynienia z bardzo krótkimi i silnymi impulsami. We współpracy z międzynarodową grupą badawczą opracował algorytm oparty o uczenie maszynowe, który jest w stanie określać intensywność wiązki na podstawie fotografii z rozkładem pędów elektronów wyprodukowanych w procesie jonizacji przez impuls femtosekundowy. Metoda została przetestowana na danych doświadczalnych dostarczonych przez wiodącą grupę ze Stanford University.

Stypendia w ramach programu START przyznano w tym roku stu młodym naukowcom. Laureaci dostaną dofinansowanie w wysokości 30 tys. zł.

Program START Fundacji na rzecz Nauki Polskiej jest najstarszym w Polsce programem stypendialnym dla najlepszych młodych naukowców reprezentujących wszystkie dziedziny nauki. Stypendia stanowią wyróżnienie dla młodych naukowców, którzy, choć dopiero rozpoczynają karierę naukową, mogą się już wykazać znaczącymi osiągnięciami badawczymi. 

W obecnej edycji konkursu FNP otrzymała 641 zgłoszeń. O stypendium ubiegać się mogą młodzi naukowcy do 30 roku życia. Stypendyści i stypendystki programu START są wybierani w drodze wieloetapowego konkursu. Dorobek kandydatów, udokumentowany patentami lub publikacjami w uznanych polskich i zagranicznych periodykach naukowych, jest oceniany przez uczonych będących autorytetami w swoich dziedzinach.

Panu Tomaszowi serdecznie gratulujemy i życzymy dalszych sukcesów naukowych!